7 • Le destin de Tharsia

Où une jeune orpheline échappe à la mort et à l’infamie…

Chapitre  28

Apollonius, trop malheureux pour élever sa fille, fait escale à Tharse et la confie à Dionysie et Stranguillio en leur offrant de nombreux présents. La nourrice de l’enfant est également chargée de veiller sur elle. Le couple en prend soin et l’élève comme si elle était de leur sang en lui donnant une instruction d’élite. Des années plus tard, la vieille nourrice tombe malade et, au moment de mourir, révèle à la jeune fille son histoire, son passé. Elle ne manque pas non plus de la mettre en garde…

Nunc ergo, post mortem meam, si quando tibi hospites tui, quos tu parentes appellas, forte aliquam iniuriam fecerint, ascende in forum, et invenies statuam patris tui Apollonii: apprehende statuam et proclama: ‘Ipsius sum filia, cuius est haec statua!’ Cives vero memores beneficiorum patris tui Apollonii liberabunt te e necessitate. »

C’est alors que la nourrice rend l’âme dans les bras de Tharsia et que tout se gâte…

Pour mieux comprendre • choix de traduction (niveau I)questions de compréhension (niveau II)questions de compréhension (niveau III)

Chapitre  31

Et dum haec aguntur, quodam die feriato Dionysias cum filia sua nomine Philomusia et Tharsia puella transibat per publicum. Videntes omnes cives speciem Tharsiae ornatam, omnibus civibus et honoratis miraculum apparebat, atque omnes dicebant: « Felix pater, cuius filia est Tharsia, illa vero, quae adhaeret lateri eius, multum turpis est atque dedecus. »

Dionysias vero, ut audivit laudare Tharsiam et suam vituperare filiam in insaniae furorem conversa est. Et sedens sola coepit cogitare taliter: « Pater eius Apollonius, ex quo hinc profectus est, habet annos XIIII et nunquam venit ad suam recipiendam filiam nec nobis misit litteras. Puto, quia mortuus est aut in pelago periit. Nutrix vero eius decessit. Neminem habeo aemulum. Non potest fieri nisi ferro aut veneno tollam illam de medio; et ornamentis eius filiam meam ornabo. »

Et dum haec secum cogitat, nuntiatur ei villicum venisse nomine Theophilum. Quem ad se convocans ait: « Si cupis habere libertatem cum praemio, tolle Tharsiam de medio. » Villicus ait: « Quid enim peccavit virgo innocens? » Scelesta mulier ait: « Iam mihi non pares? Tantum fac, quod iubeo. Sin alias, sentias esse contra te iratos dominum et dominam. » Villicus ait: « Et qualiter hoc potest fieri? » Scelesta mulier ait: « Consuetudo sibi est, ut mox cum de scola venerit, non prius cibum sumat, antequam monumentum suae nutricis intraverit. Oportet te ibi cum pugione abscondere, et eam venientem interfice et proice corpus eius in mare. Et cum adveneris et de hoc facto nuntiaveris, cum praemio libertatem accipies. »

Villicus tulit pugionem et latere suo celat et intuens caelum ait: « Deus, ego non merui libertatem accipere nisi per effusionem sanguinis virginis innocentis? » Et haec dicens suspirans et flens ibat ad monumentum nutricis Tharsiae et ibi latuit.

Puella autem rediens de scola solito more fudit ampullam vini et ingressa monumentum posuit coronas supra, et dum invocat manes parentum suorum, villicus impetum fecit et aversae puellae capillos apprehendit et eam iactavit in terram. Et cum eam vellet percutere, ait ad eum puella: « Theophile, quid peccavi, ut manu tua innocens virgo moriar? » Cui villicus ait: « Tu nihil peccasti, sed pater tuus peccavit Apollonius, qui te cum magna pecunia et vestimentis regalibus reliquit Stranguillioni et Dionysiadi. » Quod puella audiens eum cum lacrimis deprecata est: « Vitae meae spes aut solatium, permitte me testari dominum! » Cui villicus ait: « Testare. Et deus ipse scit voluntate me hoc scelus non facere. »

 mise en ordre de vignettes narratives (niveau I) 

Chapitre  32

Itaque puella cum dominum deprecatur, subito advenerunt piratae et videntes hominem armata manu velle eam percutere, exclamaverunt dicentes: « Parce, barbare, parce et noli occidere! Haec enim nostra praeda est et non tua victima! » Sed ut audivit villicus vocem, eam dimittit et fugit et coepit latere post monumentum. Piratae applicantes ad litus tulerunt virginem et colligantes altum petierunt pelagus.

Villicus post moram rediit, et ut vidit puellam raptam a morte, deo gratias egit, quod non fecit scelus. Et reversus ad dominam suam ait: « Quod praecepisti, factum est; comple, quod mihi promiseras. » Scelesta mulier ait: « Homicidium fecisti; insuper et libertatem petis? Revertere ad villam et opus tuum facito, ne iratos dominum et dominam sentias! » Villicus itaque, ut audivit, elevans ad caelum oculos dixit: « Tu scis, deus, quod non feci scelus. Esto iudex inter nos. » Et ad villam suam abiit. […]

Si ingrate envers Théophile, Dionysias fait semblant de pleurer la mort de Tharsia, son époux Stranguillio est horrifié par ce crime, mais étouffe l’affaire… par un cénotaphe.

Dionysias vero induit se et filiam suam vestes lugubres, falsasque fundit lacrimas et cives ad se convocat, quibus ait: « Carissimi cives, ideo vos clamavimus, quia spem luminum et labores et exitus annorum nostrorum perdidimus: id est, Tharsia, quam bene nostis, nobis cruciatus et fletus reliquit amarissimos; quam digne sepelire fecimus. » Tunc pergunt cives, ubi figuratum fuerat sepulcrum a Dionysiade, et pro meritis ac beneficiis Apollonii, patris Tharsiae, fabricantes rogum ex aere conlato inscripserunt taliter: D. M. CIVES THARSI THARSIAE VIRGINI BENEFICIIS TYRII APOLLONII.

Pour mieux comprendre • choix de traduction (niveau I)choix de traduction (niveau II) choix de traduction (niveau III)

Que vont faire les pirates de Tharsia ?